De Klassieker 15 jaar zonder uitfans: wat is de impact op de resultaten?

Er was eens… een tijd dat De Klassieker nog mét uitfans afgewerkt werd. Sinds 2009 is er van bezoekende supporters echter geen spoor meer tijdens wedstrijden tussen Feyenoord en Ajax. Nu 15 jaar later onderzoeken we of het gemis van uitfans De Klassieker veranderd heeft.

Sinds de jaren zeventig zijn er diverse rellen geweest tussen supporters van Feyenoord en Ajax, alsook vernielingen in stadions. Zo was er in 1989 het zogenaamde spijkerbomincident in het Stadion De Meer. Hierbij gooide een hooligan vanuit het Feyenoord-vak twee zelfgemaakte spijkerbommen naar de thuisaanhang. In 1997 waren de ongeregeldheden van nog veel groter formaat. De slag bij Beverwijk, een gewelddadig treffen tussen de harde kernen van beide teams, kostte een 35-jarige Ajax-supporter zelfs het leven.

De Toekomst
In 2004 werd een nieuw dieptepunt bereikt. Ajax-hooligans vielen bij een wedstrijd van de beloftenelftallen op Sportpark De Toekomst meerdere spelers van Feyenoord aan. Zo moest een 20-jarige Robin van Persie het op een lopen zetten. Mario Been, toenmalig trainer van jong Feyenoord, werd achtervolgd door twee Amsterdammers met een mes. ‘We gaan je doodsteken’, klonk de niet mis te verstane boodschap. “Het was de angstigste dag uit mijn leven”, vertelde Been achteraf voor de camera’s van Rijnmond.

In 2005 liep het in Rotterdam volledig uit de hand. Onderweg naar de havenstad kwam een trein vol Ajax-aanhangers door een verkeerde wissel tot stilstand vlakbij een aantal Feyenoordkroegen, met ongeregeldheden tot gevolg. Doordat de trein werd gesloopt mochten de fans uit Amsterdam de wedstrijd niet bezoeken, werden opgehouden op het station naast het stadion, maar stonden na afloop nog doodleuk op vervoer te wachten toen de Kuip leegstroomde. Een orgie van geweld vult de straten en pleinen rondom de Kuip.

Bekogeld met flessen en stenen
Op 15 februari 2009 was de maat vol. Ajax-supporters bekogelden de Feyenoord-aanhang met flessen en stenen, wat leidde tot de inzet van de Mobiele Eenheid om de orde rond de ArenA te herstellen. Hét signaal voor oud-burgemeesters Job Cohen van Amsterdam en Ahmed Aboutaleb van Rotterdam om in samenspraak met de KNVB te beslissen om tijdelijk geen uitsupporters meer toe te laten.

Sindsdien werden er meermaals gesprekken opgestart om opnieuw uitfans te verwelkomen bij De Klassieker, maar 15 jaar later houdt het wederzijds stadionverbod voor bezoekende supporters nog steeds stand. Dat is onder meer te verklaren door het feit dat er ook na 2009 nog verscheidene confrontaties plaatsvonden.

Impact op de resultaten
Nu de totstandkoming van De Klassieker zonder uitfans opnieuw opgefrist is, wilden we bij 1908 nagaan of er sportieve gevolgen zijn van dit fenomeen. Daarom onderzocht Betmanbegins, expert in voetbaltips en analyses, voor 1908.nl alle wedstrijden van 1994 tot 2009 (15 jaar van De Klassieker mét uitfans) en alle wedstrijden van 2009 tot 2024 (15 jaar van De Klassieker zónder uitfans).

In de eerste plaats is het erg duidelijk dat het ontbreken van Feyenoord-supporters in Amsterdam aanvankelijk allerminst inspirerend werkte voor de club van het volk. Van november 2009 tot maart 2023 kon De Klassieker op bezoek bij de aartsrivaal immers niet winnend afgesloten worden. Van de 15 onderlinge uitduels werden er 13 verloren en 2 gelijkgespeeld. Vorig jaar keerde het tij: zowel in seizoen 22/23 als in seizoen 23/24 werd de volle buit gepakt, na respectievelijk een 2-3 en 0-4 overwinning.

Het hoeft dan ook niet te verbazen dat Feyenoord in de periode zonder uitfans minder overwinningen op Amsterdamse bodem liet optekenen dan in de periode met uitfans. Zo verminderde het aantal uitzeges van 4 uit 21 wedstrijden naar 2 uit 17 wedstrijden. Een procentuele daling van ongeveer 38%. Procentueel bekeken pakte Feyenoord in uitwedstrijden met uitfans 25,40% van de punten, ten opzichte van 15,69% van de punten zonder uitfans.

Ajax presteerde zowel in de periode met als zonder uitfans nagenoeg hetzelfde. Mét de Amsterdamse aanhang aanwezig in De Kuip trok Ajax in 8 uit 18 wedstrijden aan het langste eind, terwijl dit zonder away support steeg naar 9 uit 18 wedstrijden. Procentueel bekeken pakte Ajax in uitwedstrijden met uitfans 55,55% van de punten, ten opzichte van 59,26% van de punten zonder uitfans.

Voor beide clubs geldt wél dat er minder uitdoelpunten te bewonderen zijn zonder de eigen aanhang. Voor Feyenoord daalde het aantal uitgoals van 0,95 per wedstrijd in de periode met uitfans naar 0,88 in de periode zonder uitfans. Bij Ajax gaat het om een daling van 2,11 naar 1,83. Eerder onderzoek van de Erasmus Universiteit wees ook al uit dat Feyenoord en Ajax sinds het uitvak leeg blijft minder vaak scoren in het hol van de leeuw.

Vervolgens is het ook boeiend om te onderzoeken of De Klassieker zonder bezoekende supporters met dezelfde intensiteit gespeeld wordt. Daarom gaan we na of er nu net meer of minder kaarten te noteren vielen in beide periodes. Mét uitfans komen we op een gemiddelde van 3,69 gele en 0,28 rode kaarten per wedstrijd. Zonder uitfans is dit aantal gestegen naar 4,34 gele en 0,31 rode kaarten per treffen.

Nog een opvallend detail: de laatste 30 jaar vond De Klassieker 74 keer plaats. In 5 edities daarvan (1996, 2000, 2019, 2019 en 2021) kon de scheidsrechter zijn kaarten 90 minuten lang op zak houden. Ondanks de grote rivaliteit zijn er dus wel degelijk scheidsrechters die de gemoederen weten te bedaren.

Nieuwsgierig naar meer inzichten, analyses en voetbaltips? Aarzel niet en download hier de Betmen Begins-app voor iOS en Android!

Conclusies
Feyenoord kan sinds het verbod op uitfans in De Klassieker beduidend mindere resultaten voorleggen in Amsterdam. Het totaal aantal behaalde punten op bezoek bij Ajax daalde in de periode zonder uitfans met bijna 10%. Ajax lijkt zijn achterban minder te missen in Rotterdam. Zo steeg het totaal aantal behaalde punten op bezoek bij Feyenoord in de periode zonder uitfans met bijna 4%. Voor beide clubs geldt wél dat er sinds het uitvak leeg blijft minder uitgoals gescoord worden op vijandige bodem. Bij Feyenoord gaat het om een daling van 0,07 doelpunten per wedstrijd, terwijl Ajax een afname van 0,28 doelpunten per wedstrijd laat optekenen. Zonder bezoekende supporters is De Klassieker er tussen de lijnen niet vreedzamer op geworden. Het aantal gele kaarten nam toe met 0,65 stuks per wedstrijd en ook het aantal uitsluitingen steeg lichtjes met 0,03 per 90 minuten. Deze cijfers suggereren dat het ontbreken van uitfans niet alleen impact heeft op de resultaten en het aantal uitdoelpunten, maar ook op de intensiteit en het gedrag op het veld.