Conclusies uit de data: een half uur volledige dominantie is niet genoeg

Feyenoord kende zondag een vervelende middag thuis tegen NEC en verloor met 2-4. Een blik op de onderliggende data leert ons drie dingen. De belangrijkste? Een half uur volledige dominantie zonder goals is niet genoeg om een wedstrijd te winnen. Een open deur, maar wel het verhaal van deze wedstrijd.

Feyenoord creëerde voldoende mogelijkheden om de wedstrijd winnend af te sluiten. Met een winstkans van bijna 48 procent tegen 32 procent voor NEC was het scenario waarin Feyenoord de punten in Rotterdam hield het meest waarschijnlijke. Feyenoord kwam tot een Expected Goal (xG) waarde van tussen de 2,65 en 2,82, tegenover 2,25 en 2,26 voor de Nijmeegse bezoekers. De overwinning van NEC kwam daarmee over de gehele wedstrijd bezien gelukkig tot stand, zo beaamde ook trainer Dick Schreuder direct na afloop.

Conclusie 1: Een half uur volledige dominantie is niet genoeg
Kijkend naar de data valt op dat Feyenoord het eerste half uur heer en meester was in eigen Kuip. Het creëerde verschillende grote kansen en gaf werkelijk helemaal niets weg. Vlak daarna viel de 0-1 van Brian Linssen, letterlijk uit de lucht. In het slotoffensief van de eerste helft kwam Feyenoord nog tot enkele goede kansen en maakte Leo Sauer nog de 1-1 op slag van rust. Op dat moment een welkome opluchting, maar vanuit de eerste helft als geheel bezien een erg onwaarschijnlijke ruststand.

Trainer Robin van Persie gaf na afloop aan dat zijn ploeg toch wel drie of vier doelpunten had kunnen maken voor rust. Met een xG van 1,98 voor de eerste helft is dat wat aan de bovenkant, maar het had zeker gekund. Ter vergelijking: in de eerste helft tegen Heracles kwam Feyenoord slechts tot een xG van 1,33, maar wist het wel liefst vier keer te scoren. Tegen NEC kwam Feyenoord tot een totaal van 19 doelpogingen, exact hetzelfde aantal als tegen Heracles. Toen vlogen er 7 van de 19 in.

Het grote verschil? Tegen NEC waren slechts 5 van de 19 schoten op doel, terwijl tegen Heracles 12 schoten op het doel werden afgevuurd. Dat verschil zien we ook terug in de Expected Goal on Target (xGOT). Daarin telt niet alleen de schotkans (positie, afstand), maar ook de uitvoering (positie keeper en spelers en plaatsing van het schot). En daar ligt een groot verschil. Waar de xG van 2,82 van afgelopen zondag zich vertaalde in een xGOT van 2,19, wist Feyenoord tegen Heracles een xG van 2,76 om te toveren in een xGOT van 4,75, met liefst zeven goals. Daarbij wist de keeper van Heracles geen enkele grote redding te verrichten, terwijl doelman Crettaz van NEC drie grote reddingen liet noteren.

Conclusie 2: Feyenoord geeft te veel kansen weg
De vergelijking met de wedstrijd tegen Heracles is interessant, omdat Feyenoord in beide wedstrijden tot exact hetzelfde aantal schoten kwam en een vrijwel identieke xG. Terwijl de uitslag niet meer van elkaar kon verschillen. Een zeer royale overwinning tegenover een keiharde nederlaag. Feyenoord verloor niet alleen door het missen van kansen. Waar het tegen Heracles vrijwel niets weggaf (slechts vier schoten waarvan geen enkele op doel), leek het tegen NEC met name in de tweede helft wel open huis. De bezoekers kwamen tot liefst 22 schoten, waarvan zelfs 12 op doel. Meer dan Feyenoord zelf.

Waar bij Feyenoord de uitvoering van de schotkansen te wensen overliet, gold dat niet voor de bezoekers. Zij maakten van de xG van 2,26 een xGOT van 3,16 en wisten die dus om te zetten in vier doelpunten. De niet minder dan acht reddingen van keeper Timon Wellenreuther konden dat niet voorkomen. Volgens de data had hij er zelfs nog een moeten stoppen, met een keeperscore van min 0,84.

Het is zeker na het eerste half uur, waarin NEC tot letterlijk geen enkele poging kon komen, opmerkelijk hoe groot het contrast is met de eindscore van 22 schoten tegen (14 in de tweede helft), waarvan 12 op doel (waarvan liefst 9 in de tweede helft). Het verraadt dat Feyenoord er met name in de tweede helft totaal niet in slaagde om NEC uit kansrijke posities te houden.

Conclusie 3: Het laatste half uur is een probleem
Het is niet de eerste keer dit jaar dat Feyenoord in het laatste half uur een wedstrijd uit handen geeft. Tegen Go Ahead Eagles viel de uiteindelijk beslissende tweede goal in de laatste tien minuten, in de Europa League tegen VfB Stuttgart ging het mis in de laatste tien minuten, tegen Utrecht trok Feyenoord de winst uiteindelijk op de valreep over de streep maar kwam het ook na een soevereine eerste helft alsnog in de problemen. Voor NEC ligt dit juist andersom: geen enkele andere ploeg in de Vrienden Loterij Eredivisie wist zo vaak te scoren in het laatste half uur.

Van Persie gaf na de wedstrijd aan te verwachten dat de fysieke data van zijn ploeg weer tot een nieuwe hoogte gestegen zouden zijn. Dit soort fysieke data is uiteraard niet publiekelijk toegankelijk om begrijpelijke redenen, maar ik heb geen reden aan de woorden van Van Persie te twijfelen. Wel roept dat de vraag op hoe de energie van de ploeg dan over de wedstrijd verdeeld wordt. Want als je tot recordhoogten komt met een helft of een uur lang het voetbal dat je wilt spelen, is dat dan wel een houdbaar systeem? Een wedstrijd duurt nog steeds 90 minuten.

Veel van de problemen die we zagen in de tweede helft lijken toch verband te houden met de fitheid van de ploeg. Onnodig balverlies in de omschakeling, veel ruimte om voorzetten te geven, heel veel ruimte in het doelgebied om af te ronden. In de data zien we dit overigens niet terug: de passingdata, duel data en zelfs het balbezit zijn vrijwel identiek tussen de eerste en tweede helft.

Zo zien we dat ook niet alle wijsheden uit data af te leiden zijn. Want wie de wedstrijd gezien heeft weet ook dat Feyenoord de goals veel te makkelijk weggaf. Onnodig balverlies, waarna zowel de voorzet als de afronding bij de 2-2 en de 2-3 vrij ongestoord konden plaatsvinden. En zo verliest Feyenoord een wedstrijd die het absoluut had kunnen winnen. En verspeelt het daarmee drie peperdure punten in de strijd om het kampioenschap.