Waarom Frank Arnesen het verdient om de kampioensschaal uit te reiken

In een van de komende weekenden wordt Feyenoord kampioen. Genietend van een riante voorsprong en een makkelijker programma dan de concurrentie is het haast niet meer te jinxen. Met een aanstaand kampioenschap zullen ook de journalistieke reconstructies komen. Reconstructies met als kernvraag: ‘hoe werd dit Feyenoord plots kampioen? Een Feyenoord dat nog geen twee jaar geleden in de play-offs tegen Sparta voor een Conference League voorronde ticket knokte. Veel van de eer zal, niet onterecht, trainer Arne Slot toekomen. Toch verdient een ander hoofdpersoon in de wederopstanding van Feyenoord minstens net zoveel lof: Frank Arnesen.

Een Tweetje eerder deze week met de strekking dat Frank Arnesen de kampioensschaal dient uit te reiken triggerde mijn gedachten. Hoe langer ik erover nadacht, hoe meer ik vind dat die eer hem toekomt. Natuurlijk, ik heb er ook vrede mee als oer-Feyenoorders als Giovanni van Bronckhorst of Willem van Hanegem hem uitreiken, maar toch. Ergens voelt Arnesen voor mij als het startpunt van deze titel, de man die Slot aanstelde en die de zo geprezen scouting z’n werk liet doen. Maar hoe deed hij dat precies?

Monsterklus
Toen hij in november 2019 de uitdaging aanging wist hij wat voor een monsterklus voor hem lag: Feyenoord stond bekend als conservatief bastion in een steeds modernere voetbalwereld, een club die weigerde mee te gaan met z’n tijd. Het diepgewortelde conservatisme was in veel lagen van de club de grondhouding. Een houding die in de Disney-serie van het ‘Advocaat seizoen’ perfect werd geportretteerd. Hameren op mentaliteit in plaats van kwaliteit, scouting op basis van een vluchtig YouTube-filmpje. Maar ook zaten op veel afdelingen medewerkers al langere tijd in hun functie, met weinig doorloop en nieuwe ideeën. Dit was vooral voelbaar in de kernfacetten van een BVO: de jeugdopleiding en het aankoopbeleid. Arnesen omarmde de uitdaging met volle teugen, hij zag het potentieel van het voetbalinstituut dat Feyenoord nog steeds is. Want wat hij in minder dan twee jaar neerzette is niet mals. 

Besef de moed, doortastendheid en onverstoorbaarheid die nodig is geweest om oude patronen te doorbreken bij een club als Feyenoord. Als op Varkenoord al jarenlang dezelfde werkwijze, gesprekken, ideeën en personen de boventoon voeren en er komt een nieuweling binnen, roept dat ontegenzeggelijk weerstand op. Zeker als die nieuweling het CV en senioriteit heeft als een Arnesen. Arnesen ging die weerstand slim en geraffineerd te lijf door het bureau Sportsology in te schakelen, die zijn vermoedens na een uitgebreide screening van de club bevestigde. Nou ga ik geen cursus change management schrijven, maar dat het doorbreken van gewoontes een van de lastigste dingen is in organisaties, staat buiten kijf. Ik durf de stelling aan dat niemand het instituut Feyenoord de laatste 30 jaar op het vlak van voetbalvisie zo vernieuwd heeft als Arnesen.

Innovator pur sang
Z’n naam als innovator had hij al verworven bij PSV, Anderlecht, Spurs en Chelsea, maar daar werden z’n vernieuwingsdrift altijd op een bepaald moment afgeremd. Juist bij Feyenoord, waar de broodnodige veranderingen nog moesten worden ingezet, kreeg hij aanvankelijk carte blanche om zaken radicaal om te gooien. Anders was een man van zijn statuur ook niet naar Rotterdam gekomen. Hij realiseerde zich: In iedere tak van de BVO moest er een knop om. Van voeding, tot medische begeleiding, tot spelprincipes, maar eerst en vooral, de scouting.

Want, ga maar na, eerdere kampioensschalen van Feyenoord hebben nooit zo geleund op de scouting als deze. Het 2017-team was een machine, maar met veel Nederlandse oud-Eredivisie spelers. Hetzelfde geldt in zekere mate voor de kampioensteams in ’99 en ’93.  Dit team leunt met onder meer Gimenez, Hancko, Wieffer en in mindere mate een Pedersen en Bullaude op spelers die op geraffineerde manier zijn binnengehaald. Spelers die in het spel van Slot passen, die de intensiteit aankunnen en die ook als mens de stap vanuit een andere uithoek in de wereld naar Rotterdam kunnen verteren. Het feit dat enkele spelers die vol op de radar van Feyenoord stonden nu elders succes hebben, zoals Gnonto (Leeds United) en Castellanos (Girona), bevestigt wederom dat Feyenoord qua scouting z’n shit op orde heeft.

Trendbreuk was hard nodig
De scouting was nooit onze ‘bread and butter’, en om dat te veranderen vereiste dat een trendbreuk waarbij durf nodig is. Feyenoord had lang teveel een mindset van ‘wat de boer niet kent, dat vreet hij niet’. Een ‘bord op schoot scouting’ die bij eerdere kampioenschappen te rechtvaardigen was, maar die de club net zo vaak niets bracht. Spelers buiten de EU waren nou eenmaal per definitie duur, en doordat veel spelers niet de begeleiding kregen rondom het voetbal, aarden ze moeizaam in Rotterdam waardoor er nooit doorverkoop potentieel werd gerealiseerd. Waar Romario, Alex, Gomez en Ronaldo gedijden rondom de bossen van de Herdgang, waren Zuid-Amerikaanse parels op een enkeling na in Rotterdam vaak aangeschoten wild. Arnesen snapte dat niet alleen de scouting an sich, maar ook een sociaal vangnet bij aankomst in het regenachtige Nederland een essentieel ingrediënt is om te slagen. Al moet gezegd worden dit voor zijn komst ook al langzaamaan beter ging met Senesi en Sinisterra die snel hun draai in het Rotterdamse vonden.

De komende weken zal Arne Slot een karrenvracht aan accolades ontvangen. Maar er was een man die begreep dat een capabele hoofdtrainer het startpunt is om een voetbalvisie door alle geledingen van een club door te voeren. Dat is ongetwijfeld Arnesen’s grootste daad geweest: Arne Slot overtuigen dat Feyenoord zijn volgende stap moest zijn. Want hoe logisch dat droomhuwelijk nu ook klinkt, in december 2020 viel menig voetbalexpert die minder dan wij een Feyenoordhart heeft achterover van verbazing. Van het vloeiende aanvalsspel van AZ naar die met zichzelf worstelende topclub Feyenoord? Die club waar bij drie nederlagen de onrust exponentieel veel groter is dan in Alkmaar? De elevator pitch van Arnesen om Slot naar Rotterdam te halen had ik graag in een Disney-documentaire gezien. Dat het een ijzersterk staaltje overtuigingskracht moet zijn geweest staat buiten kijf.

Hoe koersvast blijft Feyenoord?
De laatste reden waarom Arnesen de schaal moet uitreiken is omdat ik vurig hoop dat de koers die hij heeft ingezet gevoerd blijft worden. Een koers waarbij innovatie en vernieuwingsdrang worden gedragen door alle geledingen heen verdient navolging. Als ik lees dat enkele toonaangevende scouts wellicht vertrekken, hoop ik vurig dat het Deense fundament stevig genoeg staat. Als ik zie hoe lethargisch Feyenoord handelt om zijn positie op te volgen, als ik zie dat Feyenoord de rol die Arnesen vulde niet wil vullen met een senior TD, maar met een ‘technisch manager’, groeit mijn scepsis. 

Deze rol is de meest cruciale in een voetbalorganisatie. Hier worden voetbaltechnisch de grotere lijnen uitgezet waar een club voor staat, een lijn die opgevolgd moet worden van de jongste jeugdteams tot Feyenoord 1. Deze rol verdient niets anders dan een zwaargewicht die in Arnesen’s voetstappen treedt. Dat deze rol, enkele weken voor het openen van de transfermarkt, nog niet opgevuld is nadat Arnesen al in de zomer van 2022 vertrok, is al een gotspe, laat staan als deze gedegradeerd wordt tot technisch manager. Ik vrees dat dat een eufemisme is voor een rol die operationeler en minder strategisch is dan hoe Arnesen de rol van technisch directeur zo succesvol invulde.

Maar genoeg kritische kanttekeningen, eerst mogen we komende weken gaan genieten van een kampioenschap. Een titel die, meer dan je in menig stuk gaat lezen, te danken is aan een stoïcijnse Deen die de pensioenleeftijd ruimschoots bereikt heeft. Niet alleen aan hem natuurlijk, erachter staat een team die bijdroeg aan de mentaliteitsverandering die de club onderging. Professionals als Bernard Schuiteman, Mark Ruijl, staan in de voetbal wandelgangen bekend als toppers in hun vak. Maar Arnesen hield ze binnenboord, bood ze een visie waar ze in geloofde. Dat is zo godsgruwelijk belangrijk en knap. Frank, ik wil je bedanken. Jij bent de vernieuwer geweest die Feyenoord keihard nodig had. Nu hopen dat Feyenoord dat zelf ook inziet en niet vervalt in de gemakzucht die conservatisme vaak is.

Dit opiniestuk is geschreven door Bart Toorenaar