Handboek Van Persie: de trainer van Feyenoord ontleed – deel 3

In het eerste deel van deze serie omschreef ik Robin van Persie als een analytisch mensenmens, met een absolute topsportmentaliteit en een focus op ontwikkeling. In het eerste deel las je dat Van Persie analytisch tot beslissingen komt, in het tweede deel dat hij gedreven wordt door impact op mensen. Dit derde deel gaat over zijn topsportmentaliteit.

Altijd willen winnen
Van Persie wil winnen. Altijd. En dat houdt niet op bij voetbalwedstrijden. In een interview met The Guardian vertelde hij dat hij thuis een tafeltennistafel had. En iedereen die langskwam, moest tegen hem spelen – om vervolgens te verliezen. Het liefst speelde hij tegen anderen met een topsportmentaliteit, mensen die een hekel hebben aan verliezen. Hun frustratie maakt de overwinning extra zoet. Hetzelfde geldt voor een potje Teqball op trainingskamp.
Robin van Persie werd als speler volwassen in het kloppend hart van de topsportmentaliteit: de Premier League, nadat hij als twintigjarige naar Arsenal vertrok. Met acht jaar bij Arsenal en drie jaar bij het rivaliserende Manchester United – een stap die the Gunners hem nooit vergeven hebben – ligt het zwaartepunt van zijn carrière daar. Dat Van Persie sterk beïnvloed is door de Franse succescoach Arsène Wenger bij Arsenal en Sir Alex Ferguson bij Manchester United, laat zich makkelijk raden.

De lessen van Wenger
Wenger was een van de eerste grote trainers die de voetbalwetenschap omarmde. Hij bracht bijvoorbeeld voedingsdeskundigen aan boord bij Arsenal en legde meer focus op het fysieke aspect, inclusief herstel en balans. Hij legde veel nadruk op duidelijke, eenvoudige en consistente communicatie. Zijn overtuiging was dat spelers vooral veel plezier in het spel moesten hebben.

“You cannot achieve this by just wanting to win and having a war every week: you can only achieve this if the players enjoy playing.”

Maar dat moest wel gepaard gaan met verantwoordelijkheid en eigenaarschap. Wenger vroeg van zijn spelers een hoge mate van professionaliteit, wat het belang van een sterke discipline onderstreept.

Furious Fergie
De winnaarsmentaliteit van Ferguson was voor Van Persie een van de overwegingen bij de gevoelige overstap naar Manchester United, zo wil het verhaal. De Schot stond iets meer dan 26 jaar aan het roer bij United, waarin hij de helft van de keren (13) beslag wist te leggen op de titel. Met daarbij nog twee keer de Champions League, vijf FA Cups en wat andere prijzen. Uitzonderlijk.
Ferguson werd gezien als een zeer veeleisende en soms autoritaire leider. Hij kon zich goed laten meeslepen door passie en emotie, wat hem de bijnaam Furious Fergie opleverde. Ook hij was een groot fan van discipline.

“Once you bid farewell to discipline you say goodbye to success.”

Verder legde hij veel nadruk op mentale weerbaarheid en het vermogen van spelers om juist op moeilijke momenten hun niveau te kunnen halen. Maar volgens Van Persie zelf was het grootste talent van Ferguson om geluk en een goede sfeer in de selectie te brengen.

Discipline en processen
Veel van deze elementen zien we terug in de werkwijze van Robin van Persie bij Feyenoord. Want natuurlijk hebben deze twee grootheden hem gevormd, maar dat komt vooral omdat het goed aansluit bij hoe Van Persie zelf gebakken is. Want alleen dan kan iemand het zich echt eigen maken. Je kunt een kat niet leren blaffen.
Wat we hiervan terugzien bij Van Persie is bijvoorbeeld het zoeken naar een optimale balans tussen discipline en plezier. De focus op communicatie. Maar ook de invulling van procssen, routines en de mindset voor succes.
Voor Van Persie is discipline een belangrijk element in de werkwijze van het team. Hij noemt dat in veel interviews vaak achteloos in het verlengde van de speelwijze: “Die nieuwe speler moet natuurlijk wel eerst wennen aan onze werkwijze en onze speelwijze.” Maar dit zijn voor Van Persie twee totaal verschillende dingen.

De werkwijze
De werkwijze gaat over alles wat zich buiten het veld afspeelt. Welke processen je volgt, hoe je met elkaar omgaat, wat je van elkaar mag verwachten. Spelers maken lange dagen op de club. De aanloop naar een wedstrijd, de wedstrijddag zelf en de evaluatie achteraf verlopen via vaste patronen, met duidelijke rollen. Daar hoeft niemand over na te denken.
Als een speler bij de fysio ligt, blijft zijn telefoon in de tas. Kwestie van respect. En een kleedkamer? Die laat je altijd piekfijn achter. En dat is ieders verantwoordelijkheid, niet die van de materiaalman. Het zijn kleine voorbeelden. Maar presteren op het hoogste niveau vraagt vaste routines: het steeds weer volgen van dezelfde stappen, die goed doordacht zijn en waar niemand over na hoeft te denken. Dat geeft vastigheid, duidelijkheid en vertrouwen. Het doel is om steeds de stappen te zetten die de kans op een succesvolle uitkomst zo groot mogelijk maken.

Routines in het veld
Het belang van vastigheden bestaat niet alleen buiten het veld (de werkwijze), maar ook op het veld, in de speelwijze. Als speler maakte Van Persie zich dat al eigen. Zo vertelde hij eens uitvoerig over zijn vaste penaltyroutines, zowel technisch als mentaal. Hij had ook ontdekt dat hij minder vaak succes had als hij daarvan afweek. Bijvoorbeeld: tegen zijn routine in halverwege de aanloop nog de hoek wijzigen.
Ook als trainer legt hij hier veel nadruk op. In interviews heeft hij geregeld gedeeld wat het belang van gewoontes is. ‘Habits’ noemde hij het – wat verraadt dat het voortkomt uit zijn Britse voetbalscholing. Het gaat erom zoveel mogelijk vaste gewoontes te ontwikkelen. “Als er een bal over je heen komt, dan sprint je terug.” Het idee hierachter is in feite hetzelfde als bij de processen uit de werkwijze: consistent waardevolle vastigheden creëren, waar spelers niet over na hoeven denken. Daarmee vergroot je de kans op een goed resultaat.

Het midden van de weg
Succes is er vaak, maar niet altijd. Dat heeft Van Persie ook zelf ervaren, als speler en als trainer. Een recente Feyenoord-blauwe plek was het zwakke optreden en de nederlaag bij Braga uit. Objectief gezien nog net wat minder pijnlijk dan de toch wat naïeve 1-9 slachting als trainer van Heerenveen, uit bij AZ. Het deed Van Persie denken aan de nederlaag van Arsenal op bezoek bij Manchester United: 8-2. Het feit dat hij aan het einde van dat seizoen overstapte naar de beulen uit Manchester, maakte de pijn voor de Gunners compleet.
Onderdeel van een topsportmentaliteit is dat je goed leert omgaan met slechte resultaten – hoezeer je er ook van baalt. Je kunt het verlies namelijk niet terugdraaien. Je kunt niet die gemiste kans alsnog maken. Je krijgt niet alsnog de onterecht afgekeurde goal. Je kunt niet je Starting XI met de kennis achteraf nog even bijstellen. Het is gedaan. De wedstrijd is gespeeld. De punten zijn verloren.
Maar over drie dagen is er weer een wedstrijd, en daar heb je nog wél invloed op. Dus een topsportmentaliteit betekent dat je zo snel mogelijk die stap zet en de energie richt op wat je nog wel kunt veranderen. Dus niet blijven hangen in mineur, want dan wordt de schade alleen maar groter.

Gemiste kans
Van Persie coacht zijn spelers ook op kleinere aspecten langs diezelfde lijn. Bijvoorbeeld bij een gemiste kans. Hoe groot de kans ook was: je kunt hem niet alsnog maken. Dus moet je het achter je laten en je concentreren op de volgende bal. Of zoals Van Persie het pas omschreef: “Je gaat altijd meer kansen missen dan je er maakt. Zelfs de beste spitsen. Dus daar moet je mee leren omgaan.”
De andere kant op werkt dat net zo goed, overigens. Heb je een onmogelijke bal vanaf twintig meter afstand strak in de kruising gejast? Mooi. Gefeliciteerd. Juichen en ontlading. De aanwezige supporters bedanken. En dan weer aan het werk. Want deze goal is al gemaakt, en je kunt hem niet nog een keer maken. De focus moet dus naar de kans die je over twaalf minuten krijgt, of over twee. Want daar heb je nog invloed op. Euforie na een goed moment is net zo schadelijk als de mineur na een slecht moment, omdat ze uitsluitend gaan over iets dat al gebeurd is.

Meer dan willen winnen
De topsportmentaliteit is dus veel meer dan de wil om te winnen. Het gaat ook om het creëren van vastigheden, zowel op als buiten het veld. Om het geven van zoveel mogelijk duidelijkheid, in de communicatie en in de afspraken. Om het balanceren van discipline en plezier. En om mentale weerbaarheid: om focus te houden op wat nog komen gaat – de volgende kans, het volgende vijandelijke schot dat geblokt moet worden, of de volgende wedstrijd.
Want als je dat kunt opbrengen, als individuele speler en als team, dan wordt de kans op een feestje op de Coolsingel steeds groter!