Het verhaal achter het Twaalfde Shirt: zo worden Feyenoord-shirts onworpen

Op 1 augustus 2025 werd het vierde shirt van dit seizoen voor De Kuip onthuld, als onderdeel van de ontwerpwedstrijd ‘Het Twaalfde Shirt’. Alex van Mook, die al bijna veertien jaar Manager Merchandising & Retail is bij Feyenoord, neemt ons mee in het verhaal achter dit nieuwe shirt. Hij praat ons bij over het ontwerpproces en de visie achter de verschillende ontwerpen door de jaren heen.

Het getal 12 speelde een symbolische rol voorafgaand aan de ontwerpwedstrijd. Supporters mochten hun eigen shirtontwerp insturen en het winnende design wordt door Castore als de twaalfde officiële editie in samenwerking met Feyenoord uitgebracht. Uit 3.929 inzendingen selecteerde de club twaalf ontwerpen, waarop het Legioen (de twaalfde man) kon stemmen. Na deze ronde bleven drie designs over. Het winnende shirt ging vervolgens in pre-sale, waarbij meer dan 10.000 exemplaren werden verkocht. Vanaf 12-12-2025 ligt het shirt in de Feyenoord Fanshop. 

"Wat mij en het team vooral opviel, was de enorme betrokkenheid van de supporters: maar liefst 3.929 inzendingen, variërend van professionele ontwerpen tot kindertekeningen en handgeschreven ideeën”, vertelt Alex van Mook. “We hadden vooraf gerekend op ongeveer 1.500 inzendingen, dus dit overtrof alle verwachtingen ruimschoots. Het selectieproces nam in totaal zo’n zes à zeven weken in beslag, van de eerste thematische indeling tot aan de twaalf definitieve voorstellen. Ter vergelijking: normaal gesproken duurt een dergelijk traject zo’n half jaar. Meestal is er één ontwerper vanuit Castore die als hoofddesigner voor Feyenoord fungeert. Maar vanwege de beperkte tijd was dat nu niet haalbaar. Daarom werkten er dit keer vijf designers tegelijkertijd aan dit project.” 

De inzendingen werden onderverdeeld in twaalf thema’s, gegroepeerd rond hoofdonderwerpen als ‘supporters’, ‘retro’, ‘stad’ en ‘out of the box’. Het vertalen van deze categorisering naar twaalf ontwerpen werd uitgevoerd door Castore. Vervolgens werden de ontwerpen voorgelegd aan onder anderen Calvin Stengs, Bennie Wijnstekers, Talia DellaPeruta (Feyenoord Vrouwen 1) en Chris Hogg (een fervent shirtverzamelaar). 

Om het proces werkbaar te houden, hebben we met een groot team binnen Feyenoord en Castore vooraf een eerste clustering toegepast. Zonder die stap was het simpelweg niet te doen geweest voor het team. De Olympiazijde lag op dat moment volledig vol met ontwerpen. 

Na de eerste selectie werden de thematisch geordende inzendingen doorgestuurd naar het designteam van Castore in Engeland. Binnen elk thema werd gekeken welke patronen en kleurstellingen de meeste potentie hadden. Soms had bijvoorbeeld het ene shirt een sterk patroon, maar werden juist andere kleurencombinaties veel ingezonden. In zulke gevallen werd bewust gekeken of dat patroon ook in bepaalde kleuren goed tot zijn recht kwam."

Proces van anderhalf jaar 
"Al anderhalf jaar vóór de officiële introductie van een shirt ligt normaal gesproken het ontwerp vast. Echter, bij het proces van Het Twaalfde Shirt hebben we dit samen met Castore anders kunnen inrichten. Om je een idee te geven: we hebben in juli al goedkeuring gegeven voor de shirts en trainingskleding van het seizoen 2026-2027. Momenteel zitten we in de samplefase, een onderdeel van het gehele proces dat dus ongeveer anderhalf jaar duurt voordat de kleding te koop is voor supporters. In deze fase worden de eerste prototypes gemaakt op basis van de ontwerpen. Hierbij letten we onder andere op de afwerking, materiaalkeuze, pasvorm, details (kraag) en het kleurgebruik. Zo hebben we bijvoorbeeld een nieuwe roodtint toegevoegd die aansluit bij de vernieuwde huisstijl van Feyenoord. Die kleur moet exact kloppen op de stof, iets wat op papier lastig te beoordelen is. Daarom zijn fysieke samples heel belangrijk. 

Na goedkeuring van de samples volgt de overgang naar de definitieve ontwerpen en start de productie. Een uitdaging in deze fase is de beschikbaarheid van fabriekscapaciteit. Er wordt namelijk tijd gereserveerd in de fabrieken voor de productie en dat gebeurt vaak ver van tevoren. Als een shirt succesvoller blijkt dan vooraf verwacht, is het plaatsen van een nabestelling vaak moeilijk, omdat er opnieuw tijd in de fabriek gereserveerd dient te worden. Dat leidt soms tot begrijpelijke frustraties onder de supporters en ook bij Castore en Feyenoord, maar is dus lastig te voorkomen bij groot succes. 

We streven uiteraard naar een optimale forecasting, goede planning, controle op de voorraden, tijdige beschikbaarheid en aanvullingen op basis van doorverkopen. Dit is, nogmaals, een moeilijke exercitie en ook een continu proces, waar we steeds stappen in dienen te blijven maken."

Van concept tot shirt 
"Aan het besluit welke shirts het worden, gaat een intensief traject vooraf. We verzamelen en analyseren input van supporters, onder andere via sociale media, om hun wensen en voorkeuren mee te nemen in het ontwerpproces. Denk bijvoorbeeld aan de kleur groen, historische jaartallen waarin successen zijn behaald, of verwijzingen naar iconische gebouwen in de stad. Deze input verwerken we zorgvuldig in een document dat als leidraad dient voor de designers om tot een ontwerp te komen. 

Daarnaast is ons thuisshirt altijd rood-wit, wat betekent dat de overige shirts een contrasterende kleur dienen te hebben om genoeg onderscheid te zien op het veld. Daarbij kijken we naar kleuren die passen bij de club, die recent nog niet zijn gebruikt, of juist kunnen aansluiten bij een remake van een shirt. Uiteraard toetsen we ook of het ontwerp voldoet aan de richtlijnen van de KNVB en UEFA. Vervolgens geven we deze input door aan Castore. Ze houden rekening met ons wensenpakket, bekijken wat al binnen hun portfolio van andere clubs wordt gebruikt, en zorgen ervoor dat het ontwerp uniek blijft binnen de clubs die Castore onder contract heeft. Daarnaast hebben ze inzicht in de verwachte modekleuren voor de komende jaren, wat ze meenemen in hun voorstellen. 

De eerste ontwerpvoorstellen worden besproken binnen een interne werkgroep. We beoordelen of het design aansluit bij onze gestelde wensen en of het de juiste uitstraling heeft voor Feyenoord. Onder anderen onze teammanager en materiaalman spelen in het proces een belangrijke rol. Namens de spelers toetsen zij het shirt op: gekozen materiaal, of de stof prettig aanvoelt, kleurkeuze, voldoende ventilatie, en wat de voorkeur qua pasvorm is: slim fit of juist een ruimere? 

Tot slot bekijken we het ontwerp vanuit commercieel oogpunt. Zaken als de plaatsing van het sponsorlogo en de zichtbaarheid van de gewenste elementen zijn daarbij cruciaal. Alles moet kloppen: het ontwerp moet stijlvol, functioneel én commercieel effectief zijn. Het belangrijkste criterium blijft echter altijd: is dit een shirt dat bij Feyenoord past?"

KNVB- en UEFA-regelgeving 
"Het nieuwe lichtblauwe uitshirt, geïnspireerd op het Wilhelmina-tenue uit 1908, verkoopt uitstekend. Toch vroegen veel fans zich af waarom we de basis niet rood hielden en de rest blauw maakten. Dit is een begrijpelijke vraag. We moeten echter kijken naar de regelgeving. Omdat er al een rood-wit thuistenue is, wordt een op rood gebaseerd alternatief niet goedgekeurd. Daardoor zou het praktisch onmogelijk zijn om het te dragen. Daarom kozen we voor blauw met rode accenten. Zo wijkt het genoeg af van ons rood-witte thuistenue. 

Zowel de KNVB als de UEFA hanteert strikte regels voor wedstrijdtenues. Die gaan onder andere over kleurcontrasten, de leesbaarheid van rugnummers (zoals het verplichte witte vlak achter op het thuisshirt bij Europese wedstrijden) en het verbod op citybranding. Teams met een licht thuistenue, zoals lichtblauw, geel of wit, zijn daarom verplicht om een donker/contrasterend alternatief shirt te hebben (bijvoorbeeld rood, zwart of paars). 

Ook moeten bij elk shirt bijpassende broekjes en sokken beschikbaar zijn om kleurconflicten met tegenstanders en scheidsrechters te voorkomen. Dit leidt soms tot last-minute aanpassingen, zoals het dragen van witte sokken bij het thuistenue in uitwedstrijden. In Europa mogen meerdere tenues worden ingeschreven. Om onlogische kleurcombinaties te voorkomen, zoals een mix van onderdelen uit verschillende sets, stemmen we vooraf alles zorgvuldig af met de UEFA. Binnen Nederland is de planning voorspelbaarder, omdat we weten welke clubs vergelijkbare kleuren gebruiken, maar ook hier is er vooraf afstemming met de KNVB. Het klinkt misschien allemaal bureaucratisch, maar er komt veel planning en afweging bij kijken. Achter elk tenue schuilt een doordachte balans tussen commercie, regelgeving en uitstraling."

Timo Reessink, hoofd competitie betaald voetbal bij de KNVB, legt in de documentaire Het Twaalfde Shirt op Feyenoord ONE uit dat het ook niet is toegestaan om slogans of afbeeldingen van personen op wedstrijdtenues te plaatsen.

Populaire shirts 
"Blauw is altijd een krachtige en goede contrasterende kleur, en geliefd bij zowel volwassenen als kinderen. Dat zie je ook veel terug bij andere clubs, zowel nationaal als internationaal. Het is ook een commercieel aantrekkelijke kleur. Denk bijvoorbeeld aan de blauworanje combinatie uit het seizoen 2015-2016. Hoewel daar verschillende meningen over waren, leidde het tot een flinke stijging in shirtverkopen doordat we met dit shirt en deze kleurencombinatie een nieuwe doelgroep aanspraken. Ook de kleur zwart doet het goed, zoals het uitshirt met roze accenten uit 2022-2023. Dat was een gewaagde keuze, maar het werd positief ontvangen door een groot deel van de supporters. Tegenwoordig is een voetbalshirt natuurlijk veel meer dan alleen sportkleding; het is een fashionitem geworden, vandaar dat we ook proberen een combinatie te maken tussen traditionele shirts en wat gewaagdere exemplaren. Kijk maar naar influencers en artiesten zoals bijvoorbeeld Snoop Dogg, die in 2023 in Ahoy op het podium stond in een Feyenoord-shirt, of Kim Kardashian, die met regelmaat in het openbaar met voetbalshirt aan te zien is.” 

Met onze shirts bieden we bewust variatie: sommige ontwerpen zijn gedurfd, andere juist traditioneel. Zo spreken we zowel supporters aan die van een klassiek voetbalshirt houden, als degenen die iets opvallenders willen dragen. Dit jaar loopt vooral de trainingslijn met roze erg goed. Tegelijkertijd is er ook het grijsblauwe shirt dat de staf draagt en een stuk subtieler is. Door deze balans te bewaken, bedienen we een breed publiek en zorgen we ervoor dat er voor iedere supporter iets fraais is."

Rotterdamse groen: een kleur met uitdagingen 
"Groene shirts verkopen over het algemeen minder gemakkelijk, enkele uitzonderingen daargelaten. Zo deed het groen-witte shirt van vorig seizoen, in samenwerking met BANLIEUE, het juist heel goed. Daarentegen verkocht de remake van het uitshirt uit 1970, gemaakt door Puma in 2013, weer minder goed. Ook toen we later vaker groen hebben gebruikt in onder andere trainingskleding, bleken het mooie groengekleurde designs, maar waren deze minder populair onder de kopers. Dus hoewel een deel van onze supporters groene shirts waardeert, laten de verkoopcijfers zien dat de algemene belangstelling voor deze kleur niet altijd optimaal is. 

Met de keuze voor het groene Twaalfde Shirt kan ik prima leven. Het heeft een modieuze kleur en ik denk dat het gekozen ontwerp, dat voortkomt uit de campagne, zeer goed gaat lopen."

Shirtverkoop 
"De verkoop van shirts is een belangrijk onderdeel van de clubinkomsten, naast onder andere transfers, ticketverkoop en sponsoring. Van alle officiële Feyenoord-producten leveren de tenues het meest op. Elk jaar gaat het om aantallen die ruim in de zes cijfers lopen, verdeeld over de thuis- en uitcollecties. Factoren zoals een nieuwe hoofdsponsor, een vernieuwd ontwerp en nieuwe spelers, kunnen de verkoop flink stimuleren. Sinds de overstap naar Castore is het aantal verkochte shirts bijna verdubbeld. Deze groei komt mede doordat de ontwerpen nu specifieker zijn afgestemd op Feyenoord en de vraag vanuit de supporters, met meer ruimte voor eigen identiteit en campagnes zoals die rond Het Twaalfde Shirt."

Nostalgie
"Het is voor mij lastig te zeggen wat mijn favoriete shirt is. Ik ben hier nu bijna veertien jaar werkzaam én van jongs af aan op en top Feyenoordsupporter. Zowel het thuisshirt als het gele uitshirt met het Gouden Gidslogo roepen mooie herinneringen bij mij op. Mijn allereerste wedstrijd van Feyenoord was meteen de kampioenswedstrijd tegen Willem II in 1984. Ook tijdens het Feyenoord Festival van 2025 beleefde ik zo’n moment. Ik stond op de tribune en zag supporters langslopen in shirts waar ik aan mee heb gewerkt aan de totstandkoming. Dat de shirts worden omarmd, maakt dit werk voor mij zo waardevol. Het is niet alleen mijn baan, het is tevens mijn passie."

Dit artikel is geschreven door Jeffrey Overvoorde en is afkomstig uit de nieuwste editie van het Hand in Hand-magazine, het blad van Supportersvereniging De Feijenoorder.